VẬT LÝ TRỊ LIỆU PHỤC HỒI CHỨC NĂNG CHO BỆNH NHÂN ALZHEIMER

Các ước tính về dân số của Việt Nam chỉ ra rằng có khoảng 5% người trên 65 tuổi  và hơn 40% người trên 85 tuổi được chẩn đoán mắc bệnh Alzheimer. Cùng với mất trí nhớ và các vấn đề về nhận thức khác, những người bị bệnh Alzheimer có thể gặp khó khăn trong việc thực hiện các hoạt động đơn giản trong cuộc sống sinh hoạt hàng ngày, thậm chí là vấn đề đi lại, thăng bằng trong việc giữ vững tư thế. Việc can thiệp Vật Lý Trị Liệu Phục Hồi Chức Năng là việc nên làm nếu có các dấu hiệu về khó khăn trong vận động, di chuyển an toàn và trì hoãn tình trạng trầm trọng hơn.

Bệnh Alzheimer là gì?

Bệnh Alzheimer là một tình trạng tổn thương có tiến triển làm tổn hại các tế bào não (nơron thần kinh) và ảnh hưởng tiêu cực đến ý thức dẫn đến sự giảm sút phản ứng trong cách nói chuyện, suy nghĩ và tương tác với người khác. Đó là nguyên nhân phổ biến nhất gây ra chứng sa sút trí tuệ , một nhóm rối loạn não làm suy giảm trí nhớ và khả năng thực hiện các hoạt động hàng ngày. Đây là nguyên nhân thứ năm gây tử vong ở người lớn trên 65 tuổi ở Hoa Kỳ, sau khi bị bệnh tim, ung thư, đột quỵ, tai nạn thương tích và các bệnh về hô hấp.

Nguy cơ mắc bệnh Alzheimer tăng theo tuổi; hiếm khi bệnh này được phát hiện trước 60 tuổi. Khi có người thân trong gia đình có bệnh Alzheimer đều có nguy cơ cao mắc bệnh này, nhưng hầu hết những người bị bệnh không có tiền sử gia đình.

Dấu hiệu và Triệu chứng bệnh Alzheimer

Có 10 dấu hiệu cảnh báo quan trọng về bệnh Alzheimer có thể xảy ra:

• Thay đổi thói quen đã làm quen thuộc trong quá khứ.
• Khó quyết định, đặc biệt trong việc lập kế hoạch hoặc giải quyết các vấn đề.
• Khó khăn hoàn thành nhiệm vụ quen thuộc.
• Khó khăn trong việc xác định về thời gian và địa điểm.
• Khó hiểu hình ảnh thị giác hoặc cách thức vật chất phù hợp với nhau (mối quan hệ không gian).
• Tìm đúng từ để nói khi nói hoặc viết.
• Đặt sai mục và mất khả năng lặp lại các bước của người khác.
• Sự suy giảm hoặc mất nhận thức về tính an toàn trong các tình huống hàng ngày.
• Khó khăn trong công việc hoặc hoạt động xã hội.
• Thay đổi tâm trạng hoặc cá tính.

Những người bị bệnh Alzheimer cũng có thể bị lạc trong một nơi quen thuộc. Ở giai đoạn sau của bệnh, họ có thể bị lo lắng và đi lang thang, đặc biệt là vào xế chiều và tối. Họ có thể gặp khó khăn trong nhận biết các thành viên còn lại trong gia đình và bạn bè của họ hoặc xem hoặc nghe những thứ không thực sự có ở đó. Họ có thể tin tưởng sai lầm rằng những người khác đang nói dối, gian lận, hoặc cố gắng làm hại họ.

Cùng với những triệu chứng "nhận thức" này, những người bị bệnh Alzheimer có thể gặp khó khăn trong việc thực hiện các tác vụ đơn giản trong cuộc sống hàng ngày ở giai đoạn cuối của bệnh. Cuối cùng, họ có thể cần hỗ trợ cho ăn, tắm, vệ sinh, và mặc quần áo. Khả năng đi bộ thường được giữ lại cho đến giai đoạn cuối của bệnh; tuy nhiên, do những lo ngại về sự nhầm lẫn và an toàn, những người bị bệnh Alzheimer có thể cần sự giám sát hoặc một dụng cụ trợ giúp để giúp họ đi an toàn bởi Bác sỹ Vật Lý Trị Liệu.

Bệnh Alzheimer được chẩn đoán như thế nào?

Nguyên nhân chính xác của bệnh Alzheimer vẫn chưa được biết và có lẽ là do nhiều yếu tố, khiến việc chẩn đoán trở nên khó khăn. Các nhà nghiên cứu đang tiến gần hơn tới việc chẩn đoán bằng cách sử dụng các nghiên cứu chụp não như chụp cắt lớp vi tính, chụp cộng hưởng từ (MRI), chụp cắt lớp phát hiện positron (PET) hoặc siêu âm. Những xét nghiệm này có thể cho thấy những bất thường trong cấu trúc não hoặc chức năng. Xét nghiệm chức năng tâm thần, dịch não tủy, dấu hiệu sinh học, và xét nghiệm di truyền cũng có thể được sử dụng để giúp chẩn đoán. 

 Các Bác Sỹ Vật Lý Trị Liệu có thể đóng một vai trò không thể thiếu trong việc nhận ra các dấu hiệu hoặc triệu chứng sớm của bệnh này. Nếu họ nhận ra bạn hoặc người thân của bạn đang gặp phải các dấu hiệu hoặc triệu chứng phù hợp với bệnh Alzheimer, họ sẽ giới thiệu đến các chuyên gia cần thiết.

Một Bác Sỹ Vật Lý Trị Liệu có thể hỗ trợ được như thế nào đối với bệnh Alzheimer?

Đối với người mắc bệnh Alzheimer, nghiên cứu cho thấy:

• Hoạt động thể chất có thể cải thiện trí nhớ.
• Các bài tập điều độ thường xuyên có thể trì hoãn sự khởi phát chứng mất trí và bệnh Alzheimer.
• Hoạt động thể chất thường xuyên có thể làm chậm sự suy giảm khả năng thực hiện các hoạt động sinh hoạt hàng ngày ở những người bị bệnh Alzheimer.

Là các chuyên gia về vận động, các Bác Sỹ Vật Lý Trị Liệu có thể thiết kế các chương trình tập cho những người có nhiều tình trạng về vận động, thăng bằng, điều hợp, dáng đi… do bệnh Alzheimer gây ra.

Ở giai đoạn sớm và giai đoạn giữa của bệnh Alzheimer, Bác Sỹ Vật Lý Trị Liệu tập trung vào việc giữ cho bệnh nhân di chuyển an toàn và giúp họ tiếp tục thực hiện vai trò của mình trong sinh hoạt hàng ngày và trong cộng đồng. Trong giai đoạn sau của bệnh, các Bác Sỹ Vật Lý Trị Liệu có thể giúp mọi người tiếp tục làm các hoạt động hàng ngày của họ càng lâu càng tốt, làm giảm gánh nặng cho các thành viên trong gia đình và người chăm sóc. Bác Sỹ Vật Lý Trị Liệu cũng có thể hướng dẫn người nhà chăm sóc, cách cải thiện sự an toàn và giám sát nhu cầu của người thân mắc bệnh Alzheimer. Vật Lý Trị Liệu có thể giúp cải thiện chất lượng cuộc sống và có thể làm chậm sự tiến triển của bệnh.

Người bị bệnh Alzheimer tiến triển với các tình trạng khác liên quan đến lão hóa, như viêm khớp, dễ té ngã dễ có nguy cơ gãy xương. Bác Sỹ Vật Lý Trị Liệu được đào tạo để can thiệp điều trị những bệnh lý và triệu chứng này ở những người có căn bệnh Alzheimer. Bác Sỹ Vật Lý Trị Liệu có tiên lượng đến tác động của bệnh lý khác đối với các điều kiện sức khoẻ của bệnh Alzheimer.

Bác Sỹ Vật Lý Trị Liệu có thể sử dụng nhiều phương pháp huấn luyện, các kỹ thuật để đơn giản hóa các hướng dẫn và cách tiếp cận duy nhất, bao gồm:

• Hướng dẫn bằng hình ảnh, bằng lời nói và xúc giác - Bác Sỹ Vật Lý Trị Liệu cung cấp "các tín hiệu như chỉ vào đồ vật hoặc cử chỉ ví dụ, nâng lên cả hai cánh tay có thể báo hiệu người đứng lên cũng có thể được cung cấp bằng những câu nói ngắn, đơn giản, hoặc từng bước một chỉ dẫn từng bước. Tiếp xúc xúc giác trong việc nắm tay ai đó, cầm nắm nhận biết đồ vật bằng những kỹ thuật chuyên nghiệp
• Gương trị liệu - Với kỹ thuật này, Bác Sỹ Vật Lý Trị Liệu sẽ đặt một "tấm gương", đứng ngay trước người để chỉ cho họ cách di chuyển, điều chỉnh tư thế, dáng đi... 
•  Phân công nhiệm vụ - Bác Sỹ Vật Lý Trị Liệu đưa ra hướng dẫn từng bước bằng cách chia nhỏ công việc thành những thao tác ngắn gọn, đơn giản để hoàn thành nhiệm vụ cụ thể. Ví dụ, Bác Sỹ Vật Lý Trị Liệu muốn dạy cho một người cách di chuyển một cách an toàn từ nằm trên giường để ngồi trên ghế, bác sĩ trị liệu có thể có hướng người tập nghiêng sang một bên, sau đó đẩy lên ngồi, chuyển trọng tâm, tạo thuận đứng lên, sau đó di chuyển đến một chiếc ghế riêng biệt…
• Chuỗi - Nhà vật lý trị liệu có thể hướng dẫn từng bước, sau đó liên kết từng bước với bước tiếp theo trong một mô hình chuyển động phức tạp hơn. Kỹ thuật này thường được sử dụng khi các bước nhiệm vụ đã thành công và phải tạo thuận liên kết các bước riêng biệt đó lại để  việc di chuyển từ nằm trên giường để ngồi trên ghế, để làm cho nó trở nên dễ dàng.
• Hoạt động hàng ngày- Tùy vào giai đoạn bệnh và cơ địa từng người, người bệnh sẽ gặp khó khăn về di chuyển hay thay đổi tư thế như: từ nằm sang đứng; đi lên, xuống cầu thang; lên xuống dốc, bề mặt không bằng phẳng, không kiểm soát đượ thăng bằng khi cúi người ra trước…

Mặc dù những người bị bệnh Alzheimer thường duy trì khả năng đi lại đến giai đoạn cuối của bệnh, sự thăng bằng và các vấn đề điều hợp cử động thường dẫn đến những khó khăn trong đi bại. Bác Sỹ Vật Lý Trị Liệu sẽ huấn luyện sức mạnh và sức bềnh của cơ để đáp ứng với những thay đổi trong môi trường, chẳng hạn như các bề mặt không đều hoặc không ổn định.

Hướng dẫn các thành viên gia đình và chăm sóc người bệnh

Gia đình và người chăm sóc có thể cần được hướng dẫn cách hỗ trợ di chuyển người bệnh Alzheimer một cách an toàn để ngăn ngừa thương tật cho người chăm sóc cũng như người bị bệnh Alzheimer trong các sinh hoạt hằng ngày như ăn uống, vệ sinh, đi lại, nghỉ ngơi, thay đổi vị thế…

Có thể phòng ngừa được những triệu chứng từ bệnh lý Alzheimer này gây ra không?

Mặc dù câu trả lời cho câu hỏi này vẫn còn chưa được biết đến nhưng nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng những người hoạt động thể chất thì ít có khả năng bị suy giảm nhận thức hoặc chứng mất trí khi họ lớn tuổi. Một số nghiên cứu cho thấy rằng tăng cường sức khoẻ tim mạch thậm chí có thể ngăn ngừa chứng teo não. Liệu pháp vật lý trị liệu của bạn có thể thiết kế một chương trình tập thể dục để giúp bạn cải thiện tỷ lệ cược của bạn cho tuổi già khỏe mạnh. 

Kinh nghiệm cuộc sống thực

Ông Tr. V. C. đã 76 tuổi và được chẩn đoán mắc bệnh Alzheimer cách đây 2 năm. Gần đây, ông bắt đầu gặp khó khăn trong những hoạt động đơn giản mà ông đã từng quen thuộc, chẳng hạn như đứng dậy từ ghế và đi bộ đến hiên nhà. Bác Sỹ Vật Lý Trị Liệu sẽ thiết lập các chương trình tập luyện cụ thể để giúp ông C. giữ thăng bằng và giảm nguy cơ té ngã. Bác Sỹ Vật Lý Trị Liệu của ông giải thích với ông rằng các chương trình tập thể dục cũng có thể giúp ông cải thiện khả năng tham gia các hoạt động xã hội, chẳng hạn như chơi với các cháu của mình. Hoạt động thể chất có thể làm tăng lưu lượng máu lên não, điều này có thể giúp cải thiện trí nhớ và khả năng nhận thức khác của ông ta..

Chuyên gia vật lý trị liệu của ông C. sẽ xác định những thiết bị trợ giúp nào sẽ cải thiện sự an toàn của ông C trong cộng đồng. Nhà trị liệu cũng sẽ huấn luyện con gái của ông C. trong cách giúp ông C. thực hiện những cử động một cách trơn tru khi ông đứng dậy từ vị thế ngồi hoặc đặt các đĩa bẩn vào bồn rửa bát. Nhà trị liệu cũng sẽ phát triển các tín hiệu để giúp ông C. trong việc hoàn thành các nhiệm vụ phức tạp hơn.

Câu chuyện này dựa trên một trường hợp thực tế. Trường hợp của bạn có thể khác. Chuyên gia trị liệu vật lý của bạn sẽ điều chỉnh một chương trình điều trị cho trường hợp cụ thể của bạn.
Nếu có bất kỳ thắc mắc cần tư vấn, hãy nói với Bác Sỹ chúng tôi để mang lại những đều tốt đẹp nhất cho mình và người thân.
Hotline : 0937782677 (Zalo, Viber).
Facebook Page: Vật Lý Trị Liệu tại nhà Best Care.
Mail: Bestcare.vltl@gmal.com.

Đọc thêm

Hiệp hội trị liệu Hoa Kỳ (APTA) tin rằng bệnh nhân và gia đình nên có quyền tiếp cận với thông tin có thể giúp họ đưa ra các quyết định về chăm sóc sức khoẻ và chuẩn bị cho , tương lai của mình với nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khoẻ.

Các bài viết sau cung cấp một số bằng chứng khoa học tốt nhất liên quan đến điều trị vật lý trị liệu của bệnh Alzheimer. Các bài viết báo cáo nghiên cứu gần đây và cung cấp một cái nhìn tổng quan về các tiêu chuẩn thực hành cả ở Hoa Kỳ và quốc tế. 

Sobol NA, Hoffmann K, Vogel A. Associations between physical function, dual task performance and cognition in patients with mild Alzheimer’s disease. Aging Ment Health;2015 Jul 10:1-8. PubMed Abstract.

Staedtler AV, Nunez D. Nonpharmacological therapy for the management of neuropsychiatric symptoms of Alzheimer’s disease: linking evidence to practice. Worldviews Evid Based Nurs;2015 April 12(2):108-15. PubMed Abstract.

Ries JD, Hutson J, Maralit LA, et. al. Group balance training specifically designed for individuals with Alzheimer disease: Impact on Berg Balance Scale, Timed Up and Go, Gait Speed, and Mini-Mental Status Examination. J Geriatr Phys Ther;2015 Oct-Dec; 38(4):183-93. PubMed Abstract.

* PubMed is a free online resource developed by the National Center for Biotechnology Information (NCBI). PubMed contains millions of citations to biomedical literature, including citations in the National Library of Medicine’s MEDLINE database.