VẬT LÝ TRỊ LIỆU THAY KHỚP GỐI TOÀN PHẦN

Thay khớp gối toàn phần

vật lý trị liệu thay khớp gối

Thay khớp gối toàn phần là thủ thuật phẫu thuật phổ biến trong chỉnh hình, nơi toàn bộ bề mặt khớp gối, lồi cầu xương đùi và mâm chày được thay thế bằng sụn khớp nhân tạo. Có ít nhất một miếng polyethylene, được đặt giữa xương chày và xương đùi, như một “sụn chêm nhân tạo” nhằm hấp thụ lực sốc khớp gối sau này.

Trong 50% trường hợp, xương bánh chè cũng được thay thế. Lý do thay thế xương bánh chè là tránh nguy cơ hủy cốt, xương bánh chè đi chệch hướng với khớp mới, hay tránh nguy cơ thất bại của phẫu thuật. Mục đích của việc tái tạo xương bánh chè là để khôi phục lại chức năng duỗi gối. Điều này phụ thuộc vào mức độ mất xương, loại dụng cụ y khoa được đặt thay thế. Lý luận lâm sàng chính cho việc thay khớp gối toàn phần là giải quyết tình trạng viêm khớp với mục đích giảm đau và tăng cường chức năng của khớp gối.

Giải phẫu học khớp gối

vật lý trị liệu thay khớp gối
Cấu trúc khớp gối bình thường

Khớp gối là một trong những khớp lớn nhất và phức tạp nhất trong cơ thể. Nó được cấu thành bởi 3 xương: xương đùi, xương chày, xương bánh chè; và một mạng lưới rộng khắp của dây chằng, bao khớp và cơ.

Xét về tổng thể, khớp gối là một khớp ròng rọc , cho phép cử động chính là gập và duỗi gối, tuy nhiên nghiên cứu cho thấy khớp gối còn có khả năng xoay trong và xoay ngoài ở mức độ ít. Có ba xương chính tạo thành khớp gối: đầu trên xương chày (mâm chày) , đầu dưới xương đùi và xương bánh chè. Ba xương này được bao phủ bởi một lớp sụn khớp rất cứng, trơn nhưng mỏng được thiết kế để giảm lực ma sát cho khớp gối. Giữa mâm chày với hai lồi cầu trong và ngoài xương đùi được đệm bởi sụn chêm, giúp giữ vững xương chày vào xương đùi, nhưng cũng là một cấu trúc hấp thụ lực khi chuyển động. Ba xương được cố định vững chắc bởi hệ thống dây chằng và bao khớp dày xung quanh.

Viêm khớp ở mức độ nghiêm trọng sẽ tiến hành thay khớp gối nhân tạo

Khi tất cả các cấu trúc trong khớp gối bị tổn thương trầm trọng, việc thay khớp gối là cần thiết. Nguyên nhân chính của sự thay khớp gối toàn phần là tình trạng viêm khớp. 

vật lý trị liệu thay khớp gối

Tình trạng viêm khớp càng trầm trọng hơn khi sụn khớp bị tổn thương và không còn khả năng hấp thụ lực sốc tại khớp gối. Có rất nhiều yếu tố nguy cơ bên ngoài có thể gây ra viêm khớp gối. Ví dụ: thừa cân béo phì, tiền sử chấn thương đầu gối, đã từng phẫu thuật cắt bỏ một phần sụn chêm ...  Các nguyên nhân khác là viêm khớp dạng thấp, gãy xương và các yếu tố bẩm sinh (chân vòng kiềng, bàn chân bằng…).

vật lý trị liệu thay khớp gối

 Có thể có một số yếu tố di truyền trong việc gia tăng tình trạng viêm khớp, nhưng cần nhiều nghiên cứu hơn.
Tổng số phẫu thuật thay khớp gối, phần lớn được thực hiện trên phụ nữ, đặc biệt là phụ nữ sau độ tuổi mãn kinh.

Đặc điểm lâm sàng trước khi thay khớp gối

Đau, sưng viêm là tình trạng chính của những người bị thoái hoá khớp. Cơn đau đầu tiên chỉ được cảm thấy sau khi nghỉ ngơi, sau vài phút thì cơn đau dần dần biến mất. Khi tình trạng thoái hóa khớp gối trầm trọng hơn, cơn đau cũng có thể xảy ra trong suốt thời gian nghỉ ngơi, và nó có thể ảnh hưởng đến giấc ngủ vào ban đêm. Bệnh nhân cũng có thể phàn nàn về độ cứng khớp gối và tiếng kêu lạo xạo của gối. Do đau đớn và cứng khớp, chức năng có thể bị giảm và biểu hiện sự khó khăn trong các hoạt động thể chất, khó khăn khi leo cầu thang hoặc leo dốc, giảm tốc độ đi bộ và tăng nguy cơ té ngã.

Các vấn đề có thể gặp sau phẫu thuật thay khớp gối

Cứng khớp là biến chứng cục bộ phổ biến nhất đối với thay khớp gối toàn phần, ảnh hưởng đến khoảng 6 đến 7% bệnh nhân sau trải qua phẫu thuật.

Các biến chứng của thay khớp gối toàn phần

·         Lỏng hoặc nứt gãy các bộ phận khớp nhân tạo

·         Nguy cơ mất ổn định và bán trật khớp

·         Nhiễm trùng

·         Xê dịch trục khớp gối

·         Tổn thương thần kinh

·         Gãy xương

·         Sưng và đau khớp

Chẩn đoán

Để đánh giá mức độ nghiêm trọng của chấn thương hay tình trạng bị ăn mòn của sụn khớp, bác sĩ phẫu thuật chỉnh hình thực hiện các cuộc kiểm tra bên ngoài, và bệnh nhân có thể sẽ được chỉ định để theo dõi kết quả cận lâm sàng (Xquang, MRI..).

Khớp gối nhân tạo là một thiết bị thường được đặt cho những người bị viêm khớp. Một số dấu hiệu và triệu chứng là rất quan trọng đối với nhóm bệnh nhân này, đặc biệt là phụ nữ, có thể trải qua 4 đến 5 thập kỷ sống chung với tình viêm đa khớp.

 

vật lý trị liệu thay khớp gối

Thành phần của khớp gối nhân tạo

Béo phì cũng là một yếu tố chúng ta cần phải ghi nhớ, vì vậy điều tốt nhất nên làm là khuyến khích bệnh nhân phải giảm cân nặng của mình trước khi phẫu thuật. Điều này sẽ rất quan trọng đển tiến trình phục hồi tốt hơn và nhanh hơn. 

Lượng giá trước mổ thay khớp gối

Đầu tiên người kiểm tra phải hỏi bệnh nhân về bệnh sử và cũng như mong đợi của bác sĩ phẫu thuật. Người kiểm tra sau đó sẽ thực hiện lượng giá khách quan đầy đủ. Sau khi các lượng giá khác nhau này có thể được thực hiện để xác định liệu bệnh nhân cần phẫu thuật tổng quát khớp gối hay không:

·         Tầm hoạt động chủ động

·         Tầm hoạt động thụ động

·         Sức mạnh cơ

·         Nhiệm vụ chức năng

Lượng giá sau mổ thay khớp gối

·         Kiểm tra: tình trạng vết thương / vết sẹo, đỏ, độ dầy dính ở mô da. Khi nghi ngờ nhiễm trùng vết thương, bệnh nhân phải được chuyển tới bác sĩ chỉnh hình hoặc bác sĩ cấp cứu.

·         Khám: sưng sau phẫu thuật, teo cơ nhẹ, đau, ảm giác ấm tại khớp (sưng, nóng, đỏ, đau sau mổ)

Quản lý y tế

 

 

Mục đích của phẫu thuật là để đạt được cử động không đau, lấy lại đầy đủ chức năng của khớp gối, và để tái tạo lại một khớp ổn định với đầy đủ các cử động sinh lý như bình thường.

 

Thay khớp gối toàn phần được lựa chọn khi bệnh nhân có đau đớn nghiêm trọng và giới hạn về chức năng khớp gối. Phẫu thuật mất khoảng 60-90 phút và bao gồm việc đặt một bộ phận giả gồm ba phần: một phần cho xương đùi, một phần cho xương chày và một phần cho xương bánh chè (không phải luôn luôn) và một sụn chêm bằng polyethylene. 

Can thiệp Vật lý trị liệu sau thay khớp gối toàn phần

Trước phẫu thuật thay khớp

Bác sỹ Vật Lý Trị Liệu có thể chọn hướng dẫn cho bệnh nhân các bài tập trước khi phẫu thuật để bệnh nhân có thể hiểu rõ các bài tập và mục đích của nó; và áp dụng chính xác sau phẫu. Bằng cách này, tiến trình phục hồi có thể bắt đầu rất nhanh. Điều quan trọng nữa là tình trạng chức năng của bệnh nhân trước khi phẫu thuật càng tốt thì tiến trình phục hồi càng nhanh.  Bệnh nhân phải được hướng dẫn kiểm soát tư thế, các bài tập chức năng và gia tăng sức mạnh của các cơ chi dưới.

Sau phẫu thuật thay khớp

Trong một số nghiên cứu, hiệu quả của các bài tập vật lý trị liệu sau khi phẫu thuật có lợi và ưu tiên hàng đầu  nhằm giảm nhanh các tình trạng sưng viêm và lấy lại chức năng bình thường của khớp gối.

Có bốn bước trong quá trình phục hồi chức năng. Bước đầu tiên là di động khớp; sau đó là co cơ tĩnh; tiếp theo là co cơ hướng tâm, ly tâm; và kết thúc với ác bài tập sự ổn định khớp gối.

 Việc di động khớp và co cơ tĩnh có thể được bắt đầu ngay ngày đầu tiên sau phẫu thuật. Mục đích chính  tạo thuận sự lưu thông tuần hoàn máu nhằm giảm sưng và viêm. Bệnh nhân cũng được khuyến khích cử động nhẹ nhàng gập duỗi khớp gối trong ngày đầu tiên.

vật lý trị liệu thay khớp gối toàn phần

Ngay từ ngày thứ 2, bệnh nhân có thể bắt đầu đi bộ với bệnh nhân khung tập đi. Bác sỹ Vật Lý Trị Liệu sẽ tiếp tục di động khớp và bắt đầu tập tập luyện để lấy lại tầm hoạt động gập và duỗi khớp gối càng nhiều càng tốt.

Các bài tập tại giường và trên ghế phổ biến

·         Cử động gập duỗi khớp cổ chân.

·         Co cơ đẳng trường cơ tứ đầu đùi và tam đầu đùi (gồng cơ).

·         Thực hiện gập duỗi khớp với một chiếc gối đệm dưới nhượng chân.

·         Bài tập trượt gót (gập duỗi hông và gối).

·         Dang, áp khớp hông.

·         Chân thẳng giở cao.

 

Nếu cần bất kỳ sự tư vấn hay hỗ trợ cho mình hay người thân yêu của mình, anh (chị) có thể liên hệ đến  Vật Lý Trị Liệu tại nhà Best Care

hoặc nói với chúng tôi qua 0937782677 để cùng đồng hành mang đến những điều tốt đẹp nhất cho bản thân và gia đình mình.

Tài liệu tham khảo:

 

  • Carneiro, M. et al.Physical therapy in the postoperative of proximal femur fracture in elderly. Literature review. 2013. Levels of evidence: 1A
  • Koval, K., & Zuckerman, J. et al. Handbook of Fractures. 2002; second edition. Levels of evidence: 5
  • Xhardez Y. et al. Vade-mecum kinésithérapie et de reeducation fonctionnelle. 2002. Levels of evidence: 5
  • Daugherty, M. et al. Significant Rate of Misuse of the Hare Traction Splint for Children with Femoral Shaft Fractures. Journal of Emergency Nursing. 2013. Levels of evidence: 2B
  • AAOS. Stress Fractures of the Foot and Ankle. 2009. Level of evidence: 5
  • Texas Orthopedic Spine Institute. Types of bone fractures. Level of evidence: 5
  • Cleveland Clinic. Fractures. 2013. Level of Evidence: 5

 

Bình luận