VẬT LÝ TRỊ LIỆU RÁCH SỤN VIỀN KHỚP VAI

Chuyển đến:

• Rách sụn viền khớp vai là gì?
• Nó cảm thấy như thế nào?
• Nó được chẩn đoán như thế nào?
• Làm thế nào một Bác sỹ Vật lý trị liệu có thể giúp đỡ?
• Chấn thương hoặc tình trạng này có thể được ngăn chặn?
• Tôi cần loại Vật lý trị liệu nào?
• Đọc thêm.

Khớp vai không ổn định có thể là nguyên nhân hoặc hậu quả của rách sụn viền. "Sụn viền" dùng để chỉ vòng sụn bao quanh ổ chảo khớp vai. Chấn thương ở sụn viền cũng tương đối phổ biến. Có thể gây ra rất nhiều đau đớn và có thể làm cho cánh tay khó di chuyển.

 Rách sụn viền có thể xảy ra do ngã hoặc từ các hoạt động nặng. Hay các môn thể thao lặp đi lặp lại đòi hỏi sử dụng hai tay giơ lên ​​trên. Một số trường hợp rách sụn viền có thể được quản lý bằng vật lý trị liệu. Trong trường hợp nghiêm trọng, phẫu thuật có thể được yêu cầu để sửa chữa sụn viền bị rách.

Rách sụn viền khớp vai là gì?

Vòng sụn gọi là sụn viền ổ chảo cung cấp thêm hỗ trợ cho khớp vai. Giúp khớp vai giữ đúng vị trí. Rách sụn viền khớp vai xảy ra khi một phần của vòng này bị phá vỡ, sờn hoặc rách. Rách có thể dẫn đến đau khớp vai. Hay khớp vai không ổn định và trong trường hợp nghiêm trọng là trật khớp vai. Tương tự như vậy, trật khớp vai có thể dẫn đến rách sụn viền.

Khi bệnh nhân nghĩ về khớp vai, hãy hình dung một quả bóng golf (đầu trên xương cánh tay) nằm trên một cái gậy đánh gôn (ổ chảo xương bả vai). Sụn viền cung cấp một vành cho ổ chảo xương bả vai để đầu trên xương cánh tay (bóng golf) không dễ dàng rơi ra. Nếu sụn viền bị rách, thì đầu trên xương cánh tay sẽ khó ở trong ổ chảo hơn. Kết quả cuối cùng là khớp vai trở nên không ổn định và dễ bị chấn thương.

Vì gân cơ nhị đầu cánh tay bám vào xương bả vai thông qua sụn viền. Nên rách sụn viền cũng xảy ra khi bệnh nhân bị một lực căng lên gân cơ nhị đầu cánh tay, chẳng hạn như khi bệnh nhân ném bóng. Rách cũng có thể là kết quả của việc bị kẹt hoặc bị nén khớp vai, khi cánh tay được nâng lên trên đầu.

Có 2 loại rách sụn viền:

Rách sụn viền do chấn thương. 

• Thường xảy ra do một sự cố duy nhất, chẳng hạn như trật khớp vai hoặc chấn thương do nâng vật nặng. Những người sử dụng hai cánh tay giơ lên ​​trên đầu của họ. Chẳng hạn như:

1. Người nâng tạ.
2. Vận động viên.
3. Công nhân xây dựng…
4. Các hoạt động mà lực xảy ra ở một khoảng cách từ vai, chẳng hạn như đập búa hoặc vung vợt, có thể gây ra rách sụn viền chấn thương. 
5. Té ngã khi một cánh tay dang ra cũng có thể gây ra loại rách này.

Rách sụn viền không chấn thương.

•  Thường xảy ra do yếu cơ hoặc mất ổn định khớp vai. Khi các cơ ổn định khớp vai yếu, căng thẳng sẽ dồn vào sụn viền, dẫn đến rách. Những người có rách sụn viền không đau có xu hướng "lỏng lẻo" khớp vai hơn. Hoặc di chuyển nhiều hơn trong tất cả các khớp của họ, đây có thể là một số yếu tố nguy cơ gây rách sụn viền 

Rách sụn viền có triệu chứng như thế nào?

Một vết rách sụn viền ở vai có thể khiến bệnh nhân cảm thấy:

• Đau qua đỉnh vai.
• Có âm thanh đi kèm với cử động của vai, bởi vì sụn viền bị rách có "lỏng lẻo" khớp vai. Nên sụn viền có thể bị lật hoặc cuộn trong khớp vai trong khi cử động cánh tay. Và thậm chí có thể bị mắc kẹt giữa chỏm xương cánh tay và ổ chảo xương bả vai.
• Vai yếu, thường ở một bên.
• Một cảm giác rằng khớp vai sẽ bật ra khỏi vị trí.

Rách sụn viền được chẩn đoán như thế nào?

Không phải tất cả rách sụn viền khớp vai đều gây ra triệu chứng. Trên thực tế, khi vết rách nhỏ, nhiều người hoạt động mà không có bất kỳ triệu chứng nào. Tuy nhiên, việc chữa lành có thể khó khăn do thiếu nguồn cung cấp máu cho sụn viền bị rách. Vai có vết rách sụn viền có thể bị bật hoặc nhấp mà không bị đau, nhưng nếu vết rách tiến triển, nó có khả năng dẫn đến đau và yếu.

Nếu Bác sỹ Vật lý trị liệu nghi ngờ rằng bệnh nhân bị rách sụn viền, Bác sỹ Vật lý trị liệu sẽ xem xét:

•  Lịch sử sức khỏe.
• Thực hiện các lượng giá về vận động được thiết kế để kiểm tra tình trạng của sụn viền ổ chảo. 
• Các thử nghiệm sẽ đặt vai vào các vị trí có thể lặp lại một số triệu chứng đau, chẳng hạn như "bật", "nhấp" hoặc đau nhẹ. Nhằm giúp Bác sỹ Vật lý trị liệu xác định liệu khớp vai có ổn định không. Hình ảnh cộng hưởng từ (MRI) cũng có thể được sử dụng để hoàn thành chẩn đoán. Một số trường hợp rách sụn viền có thể khó chẩn đoán một cách chắc chắn nếu không phẫu thuật nội soi. 

Bác sỹ Vật lý trị liệu có thể giúp đỡ rách sụn viền như thế nào?

Khi rách sụn viền ở vai gây ra các triệu chứng nhỏ nhưng không gây mất ổn định vai. Chúng thường được điều trị bằng vật lý trị liệu. Vật lý trị liệu sẽ giáo dục về các vị trí và hoạt động cần tránh và điều chỉnh kế hoạch điều trị để phục hồi. Điều trị có thể bao gồm:

Trị liệu bằng tay. 

Vật lý trị liệu có thể cung cấp liệu pháp di động khớp bằng tay nhẹ nhàng (vận động trị liệu). Để giảm đau và bắt đầu phục hồi cử động ở vùng vai.

Tăng cường sức mạnh cơ.

 Cải thiện sức mạnh của cơ ở khớp vai sẽ giúp giảm căng thẳng đặt trên sụn viền rách. Và cho phép chữa lành tốt hơn. Bác sỹ vật lý trị liệu thiết kế các bài tập xoay khớp vai. Và các bài tập xương bả vai (scapular) để mang lại sự ổn định cho chính khớp vai.

Bài tập kéo giãn. 

Sự mất cân bằng trong cơ hoặc giảm tính linh hoạt có thể dẫn đến tư thế xấu hoặc căng thẳng quá mức trong khớp vai. 

Bác sỹ vật lý trị liệu có thể thiết lập các bài tập kéo giãn. Ví dụ như kéo căng nhẹ cơ ngực lớn (pectoralis). Nhằm cải thiện chức năng của các cơ bao quanh khớp vai.

 Bác sỹ vật lý trị liệu cũng có thể giới thiệu các động tác kéo giãn cơ vùng cột sống ngực. Để cho phép cơ thể bệnh nhân xoay hoặc vặn sang một bên. Do đó khớp vai không phải kéo dài hơn để thực hiện các nhiệm vụ.

Bài tập tư thế. 

Bác sỹ vật lý trị liệu sẽ đánh giá tư thế. Hướng dẫn cho bệnh nhân các bài tập cụ thể để đảm bảo vai được đặt đúng vị trí cho các công việc hàng ngày. Một tư thế hướng về phía trước và vai tròn khiến vai có nguy cơ bị chấn thương.

Giáo dục.

 Giáo dục là một phần quan trọng của bất kỳ kế hoạch điều trị vật lý trị liệu. Bác sỹ vật lý trị liệu sẽ giúp bệnh nhân hiểu về chấn thương. Lý do điều chỉnh các hoạt động và tầm quan trọng của việc tập luyện để giảm nguy cơ chấn thương trong tương lai.

Chương trình tập luyện tại nhà. 

Chương trình tập luyện tại nhà rất quan trọng để điều trị sau khi rời phòng khám vật lý trị liệu. Bác sỹ vật lý trị liệu sẽ xác định các bài tập kéo giãn và tăng cường sức mạnh cơ. Giúp bệnh nhân cải thiện dần chức năng vai và đáp ứng các mục tiêu công việc tại nhà cũng như các hoạt động hàng ngày.

Sau phẫu thuật.

Trong trường hợp nghiêm trọng hơn. Khi các phương pháp điều trị bảo tồn không thể làm giảm hoàn toàn các triệu chứng của rách sụn viền. Phẫu thuật có thể được yêu cầu để gắn lại sụn viền bị rách. 

Sau phẫu thuật, Bác sỹ Vật lý trị liệu sẽ thiết kế một chương trình điều trị dựa trên nhu cầu và mục tiêu cụ thể. Và làm việc với bệnh nhân để giúp trở lại hoạt động hàng ngày một cách an toàn.

Sụn viền được phẫu thuật sửa chữa phải mất 9 đến 12 tháng để chữa lành hoàn toàn. Ngay sau khi phẫu thuật, Vật lý trị liệu sẽ hướng dẫn cho bệnh nhân những cách để tránh gây căng thẳng quá mức cho sụn viền được sửa chữa.

Khi sụn viền lành lại. Bác sỹ vật lý trị liệu sẽ giới thiệu các bài tập đề kháng và tăng tiến như những điều được liệt kê ở trên. Nhằm giải quyết các nhu cầu cụ thể. Và giúp bệnh nhân an toàn trong các công việc cần dùng lực hoặc nâng. Bác sỹ vật lý trị liệu sẽ hướng dẫn cử động một cách an toàn. Cho phép bệnh nhân quay trở lại các hoạt động thông thường mà không gây tái tổn thương ở các mô đã được sửa chữa.

Chấn thương hoặc tình trạng này có thể được ngăn chặn?

Các hoạt động mạnh được thực hiện với hai cánh tay giơ cao có thể làm tăng khả năng phát triển vết rách sụn viền. Để tránh gây căng thẳng quá mức cho sụn viền, bệnh nhân cần phát triển sức mạnh ở các cơ bao khớp vai và xương bả vai. Bác sỹ vật lý trị liệu có thể:

• Thiết lập các bài tập giúp bệnh nhân tăng cường cơ ở vai và xương bả vai.
• Chỉ cho bệnh nhân cách tránh các vị trí có hại.
• Huấn luyện bệnh nhân cách kiểm soát đúng cử động vai. Và sửa đổi các hoạt động để giảm nguy cơ bị chấn thương sụn viền.
• Giáo dục tư thế để giúp bệnh nhân tránh đặt các lực không cần thiết lên vai.
• Giúp bệnh nhân tăng sự linh hoạt của vai và cột sống ngực.

Đọc thêm.

Best Care đã xác định rằng các bài viết sau cung cấp bằng chứng tốt nhất về điều trị rách sụn viền. 

Chấn thương vai không ổn định liên quan đến chấn thương trước, dưới và sau chấn thương.  Tóm tắt bài viết trên PubMed.

Một bản cập nhật về công nhận và điều trị. J Orthop Thể thao Vật lý. 2009; 39: 71-80. Tóm tắt bài viết trên PubMed.

Rách sụn viền cao cấp của vai: sinh bệnh học, đánh giá và điều trị. Phẫu thuật chỉnh hình. Tóm tắt bài viết trên PubMed.